Το δέντρο αγριογκορτσιά (πύρος ο αμυγδαλόμορφος – pyrus amygdaliformis) ευδοκιμεί σε όλες τις ρεματιές και τα βουνά του Γέρμα Καστοριάς και είναι αυτόφυτο. Ο καρπός του, όπως γνώριζαν και οι παλαιότεροι έχει πολλά οφέλη για την υγεία. Οι κάτοικοι του χωριού στο οποίο ευδοκιμεί ονομάζουν τους καρπούς του δέντρου αγριόγκορτσα ή σκέτο γκόρτσα.
Πριν τη δεκαετία του ΄60 σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της περιοχής μάζευαν τον μήνα Οκτώβριο τα ώριμα γκόρτσα σε τσουβάλια. Στη συνέχεια τα μετέφεραν σπίτι τους και με αυτά έφτιαχναν πετιμέζι και ότι περίσσευε το έδιναν ως ζωοτροφή στα οικόσιτα γουρούνια τους.
Το πετιμέζι παρασκευαζόταν ως εξής: Έβραζαν τα γκόρτσα μέσα σε ένα μεγάλο καζάνι με νερό αρκετή ώρα μέχρι να γίνουν πολτός. Στη συνέχεια στράγγιζαν τον πολτό, μάζευαν το σιρόπι και έβαζαν σε αυτό μια μικρή ποσότητα «κασταλαγής» (κοσκινισμένη στάχτη) και το τοποθετούσαν σε κιούπια. Μια μέρα μετά έβγαζαν το σιρόπι, χωρίς την στάχτη που είχε κάτσει στον πάτο του δοχείου και το έβραζαν μέχρι να γίνει πετιμέζι. Χρησιμοποιώντας αυτό και μήλα και κυδώνια έφτιαχναν εύγευστα γλυκά του κουταλιού.
Με τη χρήση του πετιμεζιού έκαναν και άλλες συνταγές όπως μουστόπιτες και σουτζούκι με καρύδι. Σήμερα πλέον μόνο οι κτηνοτρόφοι και οι κάτοικοι της περιοχής που επιθυμούν την επιστροφή στην παλιά βουκολική ζωή μαζεύουν και χρησιμοποιούν τα γκόρτσα.
Πως ξεχωρίζεις την Αγριογκορτσιά από τα άλλα δέντρα
Η γκορτσιά είναι ένα μικρού μεγέθους δέντρο και το ύψος της μπορεί να φτάσει τα 6 μέτρα. Στην ουσία είναι μία αγριοαχλαδιά και επιστημονικά το όνομα της είναι Πύρος η αμυγδαλόφυλλη (Pyrusamygdaliformis), καθώς τα φύλλα της μοιάζουν λίγο με αυτά της αμυγδαλιάς.
Με αυτό τον τρόπο την ξεχωρίζει κανείς από την Πύρο την κοινή (Pyrus communis), η οποία έχει στρογγυλωπά φύλλα, που μοιάζουν με της ήμερης αχλαδιάς. Άλλα ονόματα με την οποία την συναντά κανείς είναι γκοριτσιά, αμπουρτζιά, αγριαπιδιά, αγκαθιά κλπ. Ανήκει στην οικογένεια Ροδίδες (Rosaceae), στην οποία ανήκει επίσης η μηλιά και άλλα οπωροφόρα δένδρα.
Προτεινόμενο Άρθρο
Είναι δέντρο γνωστό από την αρχαιότητα. Ίσως είναι η όγχνη του Ομήρου ή η άπιος του Θεόφραστου. Είναι φυλλοβόλο δέντρο με λείο, αγκαθωτό και γκρίζο κορμό. Έχει στενόμακρα, σκουροπράσινα και λεία φύλλα στο πάνω μέρος τους και πιο ανοιχτόχρωμα και στην αρχή χνουδωτά στο κάτω και με μήκος περίπου 4 – 5 εκατοστά. Ανθίζει την Άνοιξη (Απρίλιος – Μάιος). Τα άνθη της βγαίνουν σαν μπουκετάκια σε ταξιανθία σκιαδιόμορφο κόρυμβο. Αποτελούνται από πέντε άσπρα πέταλα. Ανθίζει την Άνοιξη (Απρίλιο – Μάιο).
Έχει μικρό και σφαιρικό καρπό, διαμέτρου περίπου 2-3 εκατοστών, που είναι πράσινος και στυφός όσο είναι άγουρος. Κατά την ωρίμανση το χρώμα του καρπού γίνεται καστανοκίτρινο και έχει γλυκιά γεύση. Την γκορτσιά την συναντάμε συνήθως σε υψόμετρο μέχρι 1500 μέτρα. Αν μπολιαστεί μπορεί να μας δώσει μία ήρεμη αχλαδιά που είναι ανθεκτική σε ασθένειες.
Τα οφέλη της στην υγεία
Οι καρποί της έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες και βοηθούν στη θεραπεία διάφορων παθήσεων του αναπνευστικού και του πεπτικού συστήματος. Είναι πλούσια σε οξέα και άλλες χημικές ουσίες και αποτελεί εξαιρετικά θρεπτική τροφή.
Έχει αιμοστατικές ιδιότητες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά της δυσπεψίας και της διάρροιας. Είναι φυσικό αντισπασμωδικό και έχει ευεργετικές ιδιότητες στις παθήσεις του αναπνευστικού και τη δυσμηνόρροια.
